"Trójka" - wentyl Bezpieczeństwa (fragment "Resortowych dzieci") cz. 1

12 grudnia 1991. Czwartek, wczesny wieczór. Za kilkanaście godzin rozpocznie się dziesiąta,  krągła rocznica wprowadzenia stanu wojennego. W siedzibie Programu III Polskiego Radia przy ul. Myśliwieckiej w Warszawie w programie „Zapraszamy do Trójki” właśnie dobiega końca rozmowa na ten temat. Prowadzi ją Monika Olejnik, a jej gośćmi są: Jerzy Urban, rzecznik junty Wojciecha Jaruzelskiego, i Adam Michnik, redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”.

 Przed siedzibą radia czekają z kamerą Jacek Kurski i Piotr Sernica – dziennikarze programu „Reflex” TVP 1. Pierwszy wychodzi Adam Michnik, który widząc kamerę i pytających go dziennikarzy, przebiega na drugą stronę ulicy i znika w ciemności. Za chwilę wychodzi Jerzy Urban z Moniką Olejnik i wsiadają do czekającego na Urbana samochodu. Kilkanaście metrów dalej samochód się zatrzymuje, z ciemności wyłania się Adam Michnik i dosiada się do towarzystwa. Samochód odjeżdża. „Program był wówczas szokiem, bo stopień fraternizacji Michnika z Urbanem nie był jeszcze powszechnie znany Uparta sejmowa plotka głosiła potem, że cała trójka udawała się na imieniny do Aleksandra Kwaśniewskiego - istotnie 12 grudnia imieniny obchodzi właśnie Aleksander.”

Program z udziałem Michnika i Urbana w radiowej „Trójce” nie był zaskoczeniem - od lat stacja była nieformalnie nazywana „wentylem Bezpieczeństwa”, głównie z powodu osób tam  pracujących. (...)

Włodzimierz Sokorski, PRL-owski minister kultury i przewodniczący Komitetu ds. Radia i Telewizji, twierdził, że pomysłodawcą „Trójki” był Stanisław Stampfd, współautor słuchowiska „Matysiakowie”. Niewykluczone, że Stampfd rzucił pomysł stworzenia nowego programu, ale nad koncepcją „Trójki” i przekonaniem do tego pomysłu Władysława Gomułki, ówczesnego I sekretarza ICC PZPR, pracowali Włodzimierz Sokorski oraz Jan Mietkowski. (...)

Gomułka i Sokorski przed wojną byli członkami Komunistycznej Partii Polski. Włodzimierz Sokorski na początku lat 40. ubiegłego stulecia był m.in. członkiem kolegium redakcyjnego propagandowego pisma „Wolna Polska” w Moskwie, w roku 1943 został zastępcą dowódcy ds. polityczno-wychowawczych 1 . Dywizji Piechoty im.T. Kościuszki, a później 1. Korpusu Polskiego w ZSRS. Jako członek Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich w Moskwie popierał sowiecką dominację w Polsce, do której przybył razem z Sowietami.

Sokorski, podobnie jak inni komuniści z ZPP, znał doskonale rolę propagandy i mediów. Dlatego jeszcze w Moskwie Związek powołał Polską Agencję Prasową Polpress, a po zdobyciu Lublina komuniści z ZPP i PPR-u zaczęli tworzyć media - najpierw zajęli się prasą, a niedługo później radiem. Jedną z pierwszych powołanych przez nich do życia instytucji był Resort Informacji i Propagandy, który powstał 7 września 1944 roku na mocy dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i w którego powołaniu uczestniczyli komuniści z ZPP. Resort miał swoje struktury terenowe zarówno wojewódzkie jak i powiatowe. Z kolei 22 listopada 1944 roku utworzono Przedsiębiorstwo Państwowe „Polskie Radio”, a majątek przeznaczony najego działalność wyodrębniono z ogólnego majątku Skarbu Państwa. Polskie Radio podlegało pod Wydział Radiowy Resortu Informacji i Propagandy.

W nowo utworzonym Polskim Radiu w Lublinie rozpoczął pracę Jan Mietkowski, już wówczas członek PPR. W roku 1944 był dziennikarzem, a w kilka miesięcy później, w 1945 roku, został kierownikiem wydziału informacji Polskiego Radia. Po przeniesieniu siedziby Polskiego Radia do Warszawy był zastępcą kierownika działu literackiego, a po powrocie Gomułki do władzy został kierownikiem działu, publicystyczno-kulturalnego Polskiego Radia. Audycje testowe Programu III Polskiego Radia pojawiły się w eterze 1 marca 1958 roku, natomiast regularne nadawanie „Trójka” rozpoczęła 1 kwietnia 1962 roku. Program miał być adresowany do młodych łudzi i miał zastąpić niezwykle popularne na przełomie łat 50. i 60. XX wieku audycje Radia Luxembourg - kultową stację radiową, lansującą modę muzyczną wśród europejskich nastolatków. Pod pozorem „nowoczesności” i otwarcia się na nowe nurty muzyczne ówczesna władza nie zamierzała jednak rezygnować z sączenia propagandy.

Pierwszym redaktorem naczelnym „Trójki” (1962) został Edward Fiszer, jeden z pomysłodawców powstania Programu. Jego kariera rozpoczęła się jeszcze przed II wojną światową, gdy będąc studentem na Uniwersytecie Poznańskim (studiował prawo i filologię polską) publikował w poznańskich gazetach wiersze satyryczne. Po przegranej kampanii wrześniowej, podczas której walczył w 70. Pułku Piechoty, Fiszer dostał się do niewoli. Przebywał m.in. w obozie jenieckim w Dobiegniewie, gdzie powstała grupa literacka Zaułek Poeta - Fiszer był jednym z jej członków. W 1945 roku został kierownikiem literackim Centralnego Domu Żołnierza w Warszawie. Pisał teksty piosenek i scenariusze programów estradowych dla wojskowych teatrów i zespołów estradowych. W latach 1946-1952 kierował Redakcją Artystyczną Rozgłośni Polskiego Radia w Gdańsku, a od roku 1952 związany był z PR w Warszawie. Kolejnym szefem „Trójki” (1965-1966) był Jerzy Jesionowski, pisarz i scenarzysta.

W 1966 roku dyrektorem Programu III Polskiego Radia został wspomniany wcześniej Jan Mietkowski, który funkcję tę sprawował do 1972 roku, kiedy to awansował na zastępcę przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”. Miejsce Mietkowskiego zajęła Ewa Ziegler-Brodnicka, dziennikarka prasowa i radiowa, tłumaczka z języka niemieckiego. Odwołano ją ze stanowiska po tym, jak w 1980 roku zapisała się do „Solidarności”, a jej miejsce w 1980 roku zajął Janusz Domagalik.

(podkr. kazef)

cz. 2:

http://www.blogmedia24.pl/node/66291

cz. 3:

http://blogmedia24.pl/node/66292