Zgromadzenie ludowe 2017

Zgromadzenia ludowe mają to do siebie, że zawsze stają ponad obowiązującym porządkiem i uzurpują sobie prawo do tworzenia nowego ładu. Kierują się przy tym bliżej nieokreślonymi zasadami, które zmieniają się w trakcie ich trwania dostosowując wymagania do potrzeb komisarzy ludowych. Zawsze jednak opierają się na złudzeniu demokracji rozumianej nie jako narzędzie porządkujące dyskurs, ale stwarzające wrażenie liczebnej przewagi.

Hajnowski Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych budzi duże emocje od 2016 roku. Wówczas przeciwnicy legalnego zgromadzenia publicznego skupili się wokół osi: Partia Razem, Antifa i środowisko Gazety Wyborczej, do których dołączyli Agnieszka Romaszewska oraz Cezary Gmyz. Cała siła ataku została skoncentrowana wokół wycofania patronatu Prezydenta RP nad tym wydarzeniem i cel ten został osiągnięty.

W roku 2017 marsz odbywał się po raz drugi i tym razem po prostu nie otrzymał patronatu Prezydenta Andrzeja Dudy nie była więc konieczna kampania na rzecz jego wycofania. Podjęto jednak próby zablokowania hajnowskich obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych decyzjami administracyjnymi lokalnego samorządu oraz presją medialną.

Rozochoceni swoim własnym pomysłem radni Miasta Hajnówka oraz burmistrz Jerzy Sirak zwołali sesję w trybie tzw.nadzwyczajnym, na której podjęli stanowisko łamiące ustawę prawo o zgromadzeniach publicznych. Skutkiem przyjęcia tegoż stanowiska burmistrz wydał decyzję zakazującą organizacji Hajnowskiego Marszu. Następnie sąd dwóch instancji – okręgowy oraz apelacyjny – uznał działania burmistrza za niezgodne z prawem i obciążył Miasto Hajnówkę kosztami postępowania.

Mogłoby się wydawać, że po wyczerpaniu możliwości prawnych władze małego miasteczka na obrzeżach Puszczy Białowieskiej powinny dać sobie spokój z forsowaniem stanowiska łamiącego zapisy obowiązującej ustawy co uzasadnienie do orzeczeń wyjaśniało jednoznacznie. Nic bardziej błędnego.

Najpierw więc pospolite ruszenie skrzyknięte przez Antifę oraz Obywateli RP zagroziło blokadą marszu na co burmistrz Hajnówki wyraził aprobatę nie podejmując kroków jak te wyżej opisane. Następnie, już po Hajnowskim Marszu ten sam burmistrz ogłosił chęć zorganizowania debaty w sprawie obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Debata otrzymała nawet swoją nazwę i miała „Pokonać różnice”. Jednak oprócz nazwy nie pojawiły się żadne informacje szczegółowe. W ciągu tygodnia dzielącego ogłoszenie od samego wydarzenia organizatorzy nie zadali sobie trudu by wyjaśnić proponowane zasady oraz skład osobowy biorących udział w planowanej dyskusji uczestników. Aby wzmóc poczucie dezinformacji zmieniono też w międzyczasie prowadzącego, którym miała być na początku gwiazda lokalnej telewizji kablowej, a którą zastąpił aktywny działacz białostockiego KOD-u, w opinii burmistrza Hajnówki „doświadczony redaktor” -Dariusz Szada Borzyszkowski.

Aby skutecznie dolać oliwy do ognia dzień przed zapowiadaną debatą lokalna gazeta o skłonnościach lewicowych podała informację, że organizatorzy mają zamiar wzbogacić swój repertuar projekcją filmu „Siaroża”. I tutaj zaczyna się tworzyć spójny obraz rzeczywistości.

Debata miała dotyczyć: „obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych”. Cóż film Jerzego Kaliny wyprodukowany przez Biełsat może mieć z tym tematem wspólnego? Opowiada przecież historię Sergiusza Niczyporuka, który ani Żołnierzem Wyklętym nie jest, ani w czasach aktywności antykomunistycznego podziemia nie żył. Co więcej, mieszkańcy jego rodzinnej wioski Zaleszany twierdzą, że nie ma ich mandatu do wypowiadania się na temat wydarzeń z 1946 chociażby i z tego względu, że urodził się już kilka lat później. Jest jednak wygodnym bohaterem do tego by raz w roku wsadzać przysłowiowy kij w mrowisko i grać na emocjach. A emocje budzi niezdrowe skoro film doczekał się interpelacji poselskich oraz bardzo krytycznych opinii wyrażanych głównie przez środowiska kresowe na łamach prasy oraz portali internetowych.

Wydaje się, że w momencie powzięcia decyzji o połączeniu „dyskusji publicznej” (tak zastępuje określenie „debata” burmistrz J.Sirak w dniu 10 marca) z projekcją filmu organizatorzy powinni zdecydować się na zaproszenie, któregoś z polskich dokumentaalistów bezpośrednio związanych z tematyką Żołnierzy Wyklętych. Mogłaby to być chociażby Ewa Szakalicka, która kilka dni wcześniej zakończyła prace nad swoim najnowszym filmem, a jednocześnie wychowała się na terenie powiatu hajnowskiego lub Arkadiusz Gołębiewski – dyrektor festiwalu „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci”. To jednak nie pasowałoby pewnie do z góry założonej narracji. I do wizerunku środowiska, które tworzy otoczenie hajnowskiego burmistrza.

A jakie to środowisko? Na pierwszy rzut oka dosyć egzotyczne.

Obok Jerzego Siraka – byłego szefa powiatowch struktur SLD, a obecnego burmistrza Hajnówki pojawia się Eugeniusz Czykwin – były parlamentarzysta, o którego tajnej współpracy swego czasu rozstrzygały sądy, a który ciągle nadaje ton środowisku związanemu z „Przeglądem Prawosławnym”. W tym przypadku nie ma jeszcze wrażenia jakiejkolwiek egzotyki.

Nie pojawia się ono także kiedy dołącza do obu wcześniej wymienionych grupa tzw. „Obywateli RP”. Znani z zakłócania miesięcznic smoleńskich w Warszawie tudzież z innych zadym pojawili się w Hajnówce razem z Antifą by zakłócić Hajnowski Marsz i dali się poznać jako agresywni i wulgarni awanturnicy. Zastąpili niejako Partię Razem (ta wycofała się do drugiej linii) angażując do swego grona miejscowych działaczy lewicowych i część prawosławnego elektoratu.

W tym gronie nie dziwią także działacze podlaskiego KOD-u. Reprezentowany nie tylko przez wspomnianego wcześniej „doświadczonego redaktora”, ale również przez lokalnych sympatyków doskonale uzupełnia grupę sprzymierzeńców burmistrza Siraka.

Skąd więc  mowa o egzotyce? Może takie wrażenie budzić pojawienie się u boku przedstawicieli SLD, KOD-u oraz „Obywateli RP” postaci Agnieszki Romaszewskiej-Guzy – dyrektora TV Biełsat. Niemal w tym samym czasie kiedy w Witebsku milicja białoruska zatrzymuje właśnie dziennikarzy Biełsatu w związku z ulicznymi manifestacjami ich szefowa łączy się w proteście przeciwko legalnemu i prawem chronionemu zgromadzeniu publicznemu w podlaskiej Hajnówce. Już nie dzieli jej dystans, który w roku ubiegłym maskował wspólne działanie z przeciwnikami Hajnowskiego Marszu. Teraz ramię przy ramieniu zaklina rzeczywistość uzurpując sobie prawo do wydawania opinii sprzecznych z prawomocnymi orzeczeniami sądu. Zgodnie z naturą zgromadzenia ludowego.